Eerste hulp bij herstel en transitie

De huidige crisis wordt gekenmerkt door grote onzekerheden over de toekomst. In korte tijd zijn veel maatregelen getroffen waardoor een bezoek aan een centrum of winkelen drastisch is veranderd. Toch hebben veel winkels in Nederland de afgelopen weken een manier gevonden om open te blijven.

Binnen gemeenten ligt in deze fase de nadruk in eerste instantie op het implementeren van de steunmaatregelen en het communiceren en naleven van de landelijke maatregelen. In deze fase is onderling overleg met stakeholders heel belangrijk om zo in te kaart brengen wat de behoefte is van alle partijen en om na te gaan hoe de betrokkenen (financieel) ondersteund en geholpen kunnen worden. Zowel lokale overheden als centrummanagers kunnen dit overleg initiëren.

Inmiddels zijn er onderlinge afspraken gemaakt die verlichting bieden zoals het Steunakkoord Retailsector met betrekking tot het verlichten van lasten van huurders. De retailsector heeft als eerste een protocol ‘veilig winkelen’ opgesteld en doorgevoerd. Lokaal zijn er heel snel allerlei initiatieven ontstaan om plaatselijke ondernemers te ondersteunen, onder andere door lokale branding, de verkoop van vouchers en cadeaubonnen voor diensten in de toekomst en de eerste lokale online platformen zijn in rap tempo opgezet.

Onderstaande instrumenten en handreikingen zijn relevant voor fase 1

Deze fase staat vooral in het teken van het regisseren en faciliteren van een veilig en verantwoord bezoek aan centrum- en winkelgebieden.

In deze pre-herstelfase is de meest cruciale stap om samen met stakeholders een gecoördineerd plan op te stellen hoe de anderhalvemeter-afstand in de openbare ruimtes het beste kan worden beheerd. Er moet nu worden samengewerkt aan een eigen lokale handreiking verantwoord winkelen in winkelgebieden. Dat vraagt maatwerk. Lef om uit te proberen, te experimenteren en bij te stellen is belangrijker dan lang overleggen en nadenken over de ultieme oplossing. Een schouw met stakeholders blijkt een krachtig instrument om snel te bepalen wat er nodig is.

Er zal veel overleg met stakeholders nodig zijn in deze fase en de komende fasen. Daarom is het van groot belang dat er gewerkt wordt aan het bouwen van een goed functionerend netwerk, zoals een BIZ of een ondernemersfonds indien dit nog niet aanwezig is.

Onderstaande instrumenten en handreikingen zijn relevant voor fase 2

In de pre-herstel fase is ook steeds meer het besef dat korte termijnacties niet voldoende zijn. Het besef zal groeien dat door deze crisis het centrum of winkelgebied structurele verandering zal doormaken. Het ene centrum of winkelgebied zal veerkrachtiger zijn dan het andere, maar de verwachting is dat een substantieel aantal gevestigde ondernemers deze crisis niet kunnen overleven. Daarom is het belangrijk dat er wordt nagedacht over de herstelperiode. In de herstel fase is het belangrijk om samen met de belangrijkste stakeholders een gedeeld eindbeeld te benoemen. Hoe moeilijk ook, dit kan uiteindelijk een kans bieden om het centrum of winkelgebieden opnieuw te positioneren.

Voor gemeenten en centrummanagers is het belangrijk om te onderzoeken wat de mogelijke impact van de coronacrisis op het centrum of winkelgebied aan de hand van feitelijke data. Er kan nu bijvoorbeeld samen met stakeholders een winkelbalans worden opgesteld  om te bepalen hoe de toekomstige winkelstructuur in een gemeente eruit gaat zien. Welke verschuivingen zijn te verwachten binnen het bestaande centrum, de aanloopstraten en de ondersteunende winkelgebieden? Welke voorzieningen zullen verdwijnen, of voor welke voorzieningen of functies komt nu juist ruimte vrij? Door alle belangrijke stakeholders (retail, horeca, diensten en cultuur, vastgoed)  bij dit proces te betrekken kan gezamenlijk worden geïnventariseerd wat de grootste risico’s zijn en waar de kansen liggen. Het is belangrijk de betrokken ondernemers de ruimte te geven hun problemen en mogelijke oplossingen te laten benoemen. Zo kan gezamenlijk bepaald worden welke interventies voor de transitie en transformatie van centra en winkelgebieden noodzakelijk zijn.

Van belang is dat er duidelijke keuzes worden gemaakt. Welke centra en winkelgebieden  zijn economisch sterk genoeg zijn om deze transitie te doorlopen? Of welke gebieden zijn kansrijk en welke gebieden moeten kans ’anders’. Dit kan vragen om moeilijke beslissingen.

Op basis van het geformuleerde eindbeeld kunnen gemeenten samen met stakeholders een herstelplan opstellen met de juiste prioriteitstelling van de bestaande en toekomstige problemen en oplossingen. Zo kunnen de noodzakelijke interventies worden benoemd om in de volgende fase in gang te zetten.

Onderstaande instrumenten en handreikingen zijn relevant voor fase 3

In deze fase gaat het om het veranderen en verbeteren van centrum- en winkelgebieden als plaats, passend bij de nieuwe tijd. Het draait nu niet meer om herstellen, maar om innoveren en nieuwe uitdagingen aanpakken. De coronacrisis heeft onder meer geleid tot  een herwaardering van de sociaal-maatschappelijke waarde van het centrum- en winkelgebieden In veel opzichten zal de transitiefase dan ook gaan over het creëren van betere en veilige, toekomstbestendige plek. Zowel sociaal als economisch. Voor de gebieden die na de crisis als winkelgebied niet levensvatbaar meer zijn, zal  een transformatieprogramma moeten worden opgesteld.

Onderstaande instrumenten en handreikingen zijn relevant voor fase 4

De handreiking is een eerste aanzet om winkelgebieden te ondersteunen en wordt de komende tijd doorontwikkeld en uitgebreid met nieuwe handvatten. Partijen uit de sector die werken aan middelen om de transitie-opgave te ondersteunen nodigen we van harte uit om hiervoor suggesties aan te dragen. Je kunt hiervoor contact opnemen via info@dnws.nl.